Facebook Research bespioneert gebruikers: dit moet je weten

Facebook betaalt een groep gebruikers al drie jaar om bijna al zijn mobiele gegevens te delen. Het sociale medium kan via de Facebook Research-app zien wat je allemaal op je smartphone doet en gebruikt die informatie voor verschillende doeleinden. Betekent dit dat Facebook nu een onveilige app is? Smartphone.nl zet de belangrijkste informatie op een rij.

Facebook Research spionage: dit is er aan de hand

De afgelopen jaren is Facebook met regelmaat in het nieuws gekomen wegens privacy-schandalen, datalekken en bewuste dubieuze beslissingen. En de gifbeker blijkt nog niet leeg, zo toont TechCrunch aan. Facebook verzamelt via een aparte app, Facebook Research genaamd, ongekend veel data van gebruikers die daar toestemming voor hebben gegeven. Daarvan is een deel minderjarig. De app is sinds 2016 beschikbaar voor Android en iOS. Het wordt op sociale media gepromoot door bedrijven die app-testers zoeken. Gebruikers die de Research-app installeren en gebruiken, krijgen omgerekend zo'n twintig dollar per maand als beloning. Facebook zoekt gebruikers tussen de 13 en 35 jaar. Het vraagt geïnteresseerde kinderen schriftelijke toestemming van hun ouders.

1. Heb ik (of mijn kind) Facebook Research op mijn smartphone staan?

Die kans is, voor een Nederlandse smartphone-gebruiker, zo goed als uitgesloten. De Facebook Research-app is niet te downloaden in de Google Play Store (Android) of Apple App Store (iOS). Daar is een reden voor: de app is vermoedelijk in strijd met de richtlijnen van de appwinkels. Het programmaatje werd aangeboden door een onderzoeksbureau (in het buitenland) via advertenties op internet. Zo kon je je als gebruiker aanmelden. Het bureau nam bij een geschikte match contact op met de geïnteresseerden en zo werd het mogelijk toegang te krijgen tot de app. Inmiddels heeft Facebook de iOS-app helemaal teruggetrokken. Dat jij of je kind de Facebook Research-app op je telefoon hebt, is dus vrijwel onmogelijk. Laat staan dat het ongemerkt is gebeurd.

2. Hoe kan ik zien of ik de app toch niet heb geïnstalleerd?

Wil je zeker weten dat je Facebook Research niet geïnstalleerd hebt? Pak je smartphone erbij en zoek op de startschermen van de iPhone naar de app Facebook Research. Heb je een Android-telefoon? Controleer via de startschermen of de app-drawer (het scherm dat via een lijst alle geïnstalleerde apps toont) of je Facebook Research tegenkomt. Dubbelchecken kan ook: ga naar de instellingen. Klik dan op ‘Apps' of ‘Applicaties' en let erop dat ‘alle apps' is aangevinkt. Je krijgt een lijst met alle apps op je toestel, zowel systeem-apps als apps die je zelf gedownload hebt.

3. Welke data verzamelt Facebook Research?

Wat er zo dubieus aan Facebook Research is? De app is in feite een vpn-app, maar dan met een heel ander principe. Normale vpn-apps laten je anoniem internetten door een ander ip-adres te gebruiken en je data te versleutelen. Zo wordt het voor buitenstaanders veel lastiger om bij te houden wat jij online doet. De vpn van Facebook Research stelt het sociale medium juist in staat om mee te kijken bij bijna alles wat je op je smartphone uitspookt. Bijna alle apps werken namelijk via internet. Daardoor heeft Facebook een gedetailleerd beeld van het telefoongebruik van de app-bezitters – die hier dus toestemming voor hebben gegeven.

Facebook kan via de vpn onder andere zien wanneer en hoe vaak je apps gebruikt. Ook ziet het de inhoud van je chatberichten. Het bedrijf heeft inzage in e-mails, foto's, video's en welke websites je bezoekt. Daarnaast stuurt Facebook Research constant de locatie van de smartphone door. Kortom: gebruikers leveren in ruil voor een vergoeding bijna al hun privacy in.

Techexperts, privacyorganisaties en marktonderzoekers noemen de schaal waarop Facebook Research data verzamelt ongekend groot. Bijna alle (online) bedrijven en apps registreren basisinformatie over de app-toepassingen van zijn gebruikers, maar Facebook gaat met zijn vpn-app veel verder. Normaliter wordt gebruikersdata namelijk grootschalig en geanonimiseerd geanalyseerd. Facebook Resarch verzamelt echter een schat aan informatie op individueel gebruikersniveau, zonder die te anonimiseren.

4. Wat vindt Facebook van de ophef?

Hoewel het merendeel van de kenners geschokt is over het bestaan en de werking van Facebook Research, noemt Facebook de ophef overdreven. Het bedrijf wijst erop dat de app al jaren wordt aangeboden en er niets geheim is aan het onderzoeksproject. ”Het heet letterlijk de Facebook Research-app,” zegt een woordvoerder. “Het is bovendien niet spioneren: alle gebruikers die meedoen hebben uitleg gekregen,  expliciet toestemming gegeven en worden betaald om mee te doen. Tot slot waren tieners minder dan 5 procent van alle deelnemers. Deze tieners hebben bovendien allemaal ondertekende toestemmingsformulieren van hun ouders afgegeven.”

5. Is de normale Facebook-app ook gevaarlijk?

Zoals gezegd is de kans nihil dat de Facebook Research-app op jouw smartphone staat. Maar de normale Facebook-app heb je misschien wél geïnstalleerd. Die is niet te vergelijken met Facebook Research en niet gevaarlijk. Zowel de reguliere Facebook-app voor iOS als de Facebook-app voor Android heeft niet de vereiste permissies om te kunnen spioneren. Bovendien gebruikt de app geen vpn-verbinding, dus Facebook ziet niet wat je allemaal doet op je telefoon.

Houd er wel rekening mee dat het sociale medium analyseert hoe jij de Facebook-app gebruikt. Het bedrijf is onder andere geïnteresseerd in de advertenties die je ziet en hoe vaak, wanneer en hoe lang je de app open hebt. Hier krijg je overigens niet voor betaald.

Toch helemaal klaar met Facebook op je smartphone? Tip: zo verwijder je je Facebook-account